عقب ماندگی ذهنی یا به اصطلاح دیگر نارسایی رشد قوای ذهنی موضوع تازه و جدیدی نیست، بلکه در هر دوره و زمان افرادی در اجتماع وجود داشته اند که از نظر فعالیت‌های ذهنی در حد طبیعی نبوده اند. 

گروهی از مردم استنباط نادرستی از عقب ماندگی ذهنی داشته و تصور می‌نمایند که عقب ماندگی ذهنی همانند یک مرض بوده و می توان از شخصی به شخص دیگر سرایت نموده و یا مانند سل و آبله و سرخجه قابل انتقال در میان کودکان می باشد.

عقب ماندگی ذهنی می توان عللی وابسته به پیش ار بارداری، حین بارداری، و پس ازبارداری داشته باشد.  رییس دانشكده روانشناسی دانشگاه تهران با اشاره به ابتلای 5/1 میلیون ایرانی به عقب‌ماندگی ذهنی و تولد یك نوزاد مبتلا به سندرم داون به ازای هر 700 زایمان اظهار كرد: مادرانی كه داروهای مختلف به ویژه داروی ضدبارداری را مصرف كرده و به یك‌باره آن را قطع می‌كنند، بیش از سایر افراد، مستعد تولد فرزندان مبتلا به سندرم داون هستند.

در 16 هفتگی روح الهی در جنین دمیده شده، شنوایی جنین و رشد هوشی او آغاز شده و بیش از سه برابر بزرگسالان نیاز به اكسیژن دارد، و زمان فوق‌العاده مهمی است.
دكتر افروز، رییس دانشكده روانشناسی دانشگاه تهران كه به دلیل پژوهش های انجام شده در زمینه كودكان مبتلا به سندروم داون موفق به كسب جایزه ویژه سازمان بهداشت جهانی در این حوزه شده است، اظهار كرد: رشد مطلوب نظام تعلیم و تربیت در یك كشور در گرو پرداختن به دانش‌آموزان استثنایی آن كشور است كه شامل انواع ناشنوا، نابینا، فلج حركتی و ... تا گروه تیزهوشان شده كه حدود 10 تا 15 درصد دانش‌آموزان هر كشور را تشكیل می‌دهند.

بزرگترین گروه كودكان استثنایی با علائم بالینی شامل چشمهای مورب و گردن كوتاه، كودكان مبتلا به سندرم «داون» (عقب مانده ذهنی) هستند.

رییس دانشكده روانشناسی دانشگاه تهران خاطرنشان كرد: كودكان داون كه در كشور تحت عنوان «منگول» نامیده می‌شوند، به جای 46 كروموزوم، دارای 47 كروموزوم هستند. این بیماران در گذشته بیش از 10 تا 12 سال زندگی نمی كردند اما در حال حاضر با افزایش دامنه عمرشان تا 50، 60 سال زندگی می‌كنند و میزان سقط جنین پیش از تولد آنها نیز كم شده است.

تاثیر سن بر بارداری سالم
سن حقیقی انسان برایند سه سن شناسنامه‌ ای، زیستی و روانی است كه سن زیستی بسیار مهمتر از سن تقویمی بوده و براساس مو، پوست و دندان هر فرد مشخص می‌شود كه فاصله سنی پدر و مادر، سن مادر و سن مادربزرگ در هنگام بارداری در آن اثر دارد.

دكتر افروز در بیان دیگر موارد مطرح شده در پژوهش خود به بیان رابطه میان گروه خونی و اختلالات كروموزومی كه برای اولین بار در جهان ارائه شده، اشاره كرد و گفت: احتمال تولد فرزند مبتلا به سندرم داون در والدینی كه ارهاش خون هر دو منفی است حداقل و در والدینی كه ارهاش خون هر دو مثبت است در بیشترین حد است كه البته بررسی‌ها در این زمینه همچنان ادامه دارد. وی در ادامه اظهار كرد: براساس نتایج این پژوهش، مادرانی كه داروهای مختلف به ویژه داروی ضدبارداری را مصرف كرده و به یكباره آن را قطع می‌كنند، بیش از سایر افراد، مستعد تولد فرزندان داون هستند و همچنین شرایط روانشناختی پدر و مادر در زمینه برقراری ارتباط زناشویی قوی از عوامل بسیار مهم است، به طوری كه سردمزاجی و نارضامندی می‌تواند زمینه ساز اختلالات كروموزمی شود.

تاثیر عامل زمان  و فصل بر بارداری سالم
رییس دانشكده روانشناسی دانشگاه تهران در خصوص عوامل مؤثر در تولد نوزادان استثنایی به عامل فصل تولد اشاره كرد و تصریح كرد: با توجه به این كه سه ماهه دوم بارداری به دلیل آن كه در 16 هفتگی روح الهی در جنین دمیده شده، شنوایی جنین و رشد هوشی او آغاز شده و بیش از سه برابر بزرگسالان نیاز به اكسیژن دارد. بنابراین زمان فوق‌العاده مهمی است و اگر این دوره زمانی با فصل زمستان تداخل یابد كه در آن اكسیژن، انرژی خورشید، درصد ویتامین E و K كاهش یافته و میزان افسردگی مادر، خستگی روانی و نیز وارونگی هوا افزایش می‌یابد، در مقایسه با فصل تابستان و وفور این ویتامینها و میوه و شیر تازه، امكان بروز چنین مشكلاتی در جنین افزایش می‌یابد و بنابراین فصل بهار بهترین زمان برای آغاز بارداری است تا نوزادان از وزن بهتر و هوشمندی بیشتری برخوردار شود. سن زیستی بسیار مهمتر از سن تقویمی بوده و براساس مو، پوست و دندان هر فرد مشخص می‌شود كه فاصله سنی پدر و مادر، سن مادر و سن مادربزرگ در هنگام بارداری در آن اثر دارد.

وی یادآور شد: پس از كشف آنتی بیوتیك‌ها كودكان سندرم داون تقریبا عمری نزدیك به سن طبیعی داشته و از نظر اقتصادی می‌توانند مولد باشند اما در بیشتر موارد دچار آلزایمر می‌شوند. همچنین این افراد قدرت باروری یا بارورسازی نداشته و نرخ تولد نوزادان سندرم داون یك مورد از هر 500 تا 700 تولد است.

دكتر افروز یادآور شد: با توجه به این كه حدود دو درصد جمعیت كشور عقب مانده ذهنی و به تعبیر من «آهسته گام» هستند، 10 درصد از آنها (حدود 150 هزار نفر كودك، نوجوان و بزرگسال ) با درجات مختلف عقب ماندگی ذهنی داون بوده و در استان تهران در هر روز یك فرزند داون به دنیا می‌آید.

وی تصریح كرد: در كشورهایی چون آذربایجان، ‌تركمنستان و قزاقستان كه سن بارداری فوق‌العاده بالا بوده و مناطقی چون آفریقای جنوبی كه دارای استرس زیادی است، ‌تعداد نوزادان داون زیاد است.
منبع : راستینه